قنوط من رحمة‌الله (اظهار ناامیدی از رحمت الهی)

«قنوط من رحمة‌الله (اظهار ناامیدی از رحمت الهی)»، در ثقلین

الف. در قرآن

<قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رحمة‌الله إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ>[1]

بگو: اى بندگان من که [با ارتکاب گناه‏] بر خود تجاوز‌کار بوده‏اید! از رحمت خدا ناامید نشوید؛ یقینا خدا همۀ گناهان را مى‏آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.

ب. در روایات

«عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِاللَّهِ{علیه السلام} یَقُولُ: ‏الْکَبَائِرُ الْقُنُوطُ مِنْ رحمة‌الله وَ الْیَأْسُ‏ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْأَمْنُ مِنْ مَکْرِ اللَّهِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ‏ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ‏ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ ظُلْماً وَ أَکْلُ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَةِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ.»[2]

«مسعدة‌بن‌صدقة می‌گوید: از امام‌صادق{علیه السلام} شنیدم که می‌فرمود: «گناهان کبیره، ناامیدى از رحمت خداست (در دنیا) و یأس از مرحمت او (در آخرت) و ایمنى از مکر خدا (یعنى از عذاب او) و قتل نفسى که خدا حرام کرده و نافرمانى پدر و مادر و خوردن مال یتیم به‌ناحق و خوردن ربا بعد از دانستن و تعرب بعد از هجرت و متهم‌ساختن زن پاکدامن و فرار از جهاد.»

معنا و حکم «قنوط من رحمة‌الله»

پرسش: اگر کسی در زندگی اشتباه کند آیا خدا او را می‌بخشد یا باید ناامید شد؟

پاسخ: توبۀ حقیقی و جدی به پیشگاه خداوند غفار موجب بخشیده‌شدن گناه (اگرچه کبیره باشد) می‌شود و ناامیدشدن از حضرت حق خود گناه است... .[3]

خودکشی-به عنوان یکی از مصادیق بارز ناامیدی-

خودکشی از گناهان کبیره و حرام است.[4]

برخی از احکام فرعی «قنوط من رحمة‌الله»

خواندن شعر ناامیدکننده

پرسش: اگر محتواى شعرى ناامیدى از لطف حق باشد و با ترجیع خوانده شده باشد ولى براى عرف مناسب با مجالس لهو و مطرب به حساب نیاید و مکلّف را نیز به گناه سوق ندهد، چه حکمى دارد؟

پاسخ: اگر محتواى شعرى موجب ناامیدى و یأس از رحمت خدا باشد، خواندن آن در‌هر‌صورت حرام است؛ ولى اگر محتواى شعر، محتواى صحیح و حلال باشد، خواندن آن به‌صورت غنا، باز در‌هر‌صورت حرام است و چنانچه غنا نباشد، اشکال ندارد.[5]

کوچک‌شمردن اوامر و نواهی الهی

«کوچک‌شمردن اوامر و نواهی الهی»، در ثقلین

الف. در قرآن

<... وَ مَا ءَاتَئکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نهَئکُمْ عَنْهُ فَانتَهُواْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَاب>[6]

«... و [از اموال و احکام و معارف دینى‏] آنچه را پیامبر به شما عطا نمود، بگیرید و از آنچه شما را نهى نمود، باز ایستید و از خداوند پروا کنید؛ زیرا خداوند سخت‌ کیفر است.»

ب. در روایات

«عَنْ أَبِی ‌أُسَامَةَ ‌زَیْدٍ ‌الشَّحَّامِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّه{علیه السلام}‏: اتَّقُوا الْمُحَقَّرَاتِ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِنَّهَا لَا تُغْفَرُ. قُلْتُ وَ مَا الْمُحَقَّرَاتُ؟ قَالَ: الرَّجُلُ یُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَقُولُ، طُوبَى لِی لَوْ لَمْ یَکُنْ لِی غَیْرُ ذَلِکَ.»[7]

«زید‌شحام گوید: امام صادق{علیه السلام} فرمود: از گناهان محقّر بپرهیزید که آمرزیده نشوند، عرض کردم: گناهان محقر چیست؟ فرمود: این است که مردى گناه کند و بگوید: خوشا حال من، اگر غیر از این گناه نداشته باشم!»

برخی از مصادیق آن

ترک عمدی یا سبک‌شمردن نماز

پرسش: کسی که عمدا نماز را ترک کند یا سبک بشمارد، چه حکمی دارد؟

پاسخ: نمازهاى روزانه‏اى که در پنج‌نوبت خوانده مى‏شود، از واجبات بسیار مهم شریعت اسلامى بوده و بلکه ستون دین است و ترک یا سبک‌شمردن آن شرعاً حرام و موجب استحقاق عقاب است.[8]

استخفاف، با ترک فراگیری مسائل مهم

پرسش: آیا انسان با ترک فراگیری مسائل مورد ابتلای خود گناهکار محسوب می‌شود؟

پاسخ: ‌در‌صورتی‌که یادنگرفتن آن مسائل منجر به ترک واجب یا ارتکاب حرام شود، گناهکار است.[9]

یکی از احکام فرعی «کوچک‌شمردن اوامر و نواهی الهی»

اتمام نماز‌، درصورت تکلیف به شکستن

کسی که باید نماز را بشکند، اگر نماز را تمام کند، معصیت کرده؛ ولی نماز او صحیح است؛ اگرچه احتیاط مستحب آن است که دوباره بخواند.[10]

اشاعۀ فحشا (گناه) و ترویج فساد

«اشاعۀ فحشا»، در ثقلین

الف. در قرآن

<إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ>[11]

«کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آن‌ها در دنیا و آخرت است.»

ب. در روایات

«قال امیرالمؤمنین{علیه السلام}: مُذیعُ الفاحِشَهِ کَفاعِلِهِا.»[12]

«امام‌ علی{علیه السلام}: فاش‌کنندۀ زشتی‌ها همانند انجام‌دهندۀ آن‌هاست.»

اقسام و مصادیق «اشاعۀ فحشا»

اشاعۀ فساد با معامله و پخش و... تصاویر مبتذل

پرسش: همان‌طور که مستحضرید، کالاهایی (مثل کیف، لوازم‌التحریر، اسباب‌بازی، قالیچه و...) تولید و پخش می‌شود که بر روی آن عکس زنان به‌صورت بی‌حجاب یا درحال‌ ناز و عشوه و یا همراه با آلات‌لهوولعب مانند طنبور و زدن آن آلات نقش بسته است، که نصب این قالیچه‌ها در خانه‌ها یا مغازه‌ها نوعی ترویج فرهنگ ضدّ دینی یا اشاعۀ فساد محسوب می‌شود؛ آیا خریدوفروش و این قالیچه‌ها چه صورتی دارد؟ و پولی که تولیدکنندگان یا کسبه از این راه به دست می‌آورند، چگونه است؟

پاسخ: این‌گونه امور اگر اشاعۀ فحشا محسوب شده و یا دارای مفسده و یا خلاف قوانین و مقررات مربوطه باشد، جایز نیست.[13]

پوشیدن لباس‌های متعلق به منحرفین غربی

پرسش :پوشیدن لباس‌هایی که متعلّق به گروه‌های منحرف غربی است‌، آیا در حکم اشاعۀ فحشا می‌باشد؟

پاسخ: به طور کلی پوشیدن لباس‌هایی که پوشش و لباس غیرمسلمانان محسوب می‌شود و استفاده از آن ترویج فرهنگ منحط و معاند غربی محسوب می‌شود، جایز نیست.[14]

حکم چاپ و نشر اخبار فساد و فحشا

پرسش: مشاهده می‌کنیم که بعضی از مطبوعات اخباری از قبیل دستگیری سارقین، کلاهبرداران، گروه‌های رشوه‌گیرنده در ادارات و افرادی که اقدام به انجام اعمال منافی عفت می‏کنند و همچنین گروه‌های فساد و ابتذال و کلوپ‏های شبانه را چاپ می‏کنند. آیا چاپ و نشر این قبیل اخبار، به‌نوعی اشاعۀ فحشا محسوب نمی‏شود؟

پاسخ: مجرّد نشر حوادث و وقایع در مطبوعات اشاعۀ فحشا محسوب نمی‏شود.[15]

پرسش: اگر غیرمسلمانی در منزل خود یا اماکن خصوصی شراب بنوشد و با حالت مستی وارد اماکن و معابر عمومی شود، چه حکمی دارد؟

پاسخ: درفرض مذکور، باید به مراجع قانونی و قضایی اطلاع داده شود.[16]

حکم فروش اینترنت توسط شرکت‌های اینترنتی

پرسش: شرکت‌های اینترنتی که اینترنت می‌فروشند، آیا به‌خاطر رفتن مشترکین به سایت‌های غیراخلاقی مسئول هستند؟

پاسخ: تابع قوانین و مقررات مربوطه است.[17]

کمک و همکاری با ظالم و گنهکار (در ظلم و گناه)[18]

«کمک ظالم و گنهکار»، در ثقلین

الف. در قرآن

<... وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدیدُ الْعِقابِ>[19]

«و در راه نیکى و پرهیزگارى با هم تعاون کنید و (هرگز) در راه گناه و تعدى همکارى ننماید و از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است.»

ب. در روایات

1. «عَنْ سُلَیْمَانَ ‌الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی ‌الْحَسَنِ ‌الرِّضَا{علیه السلام} مَا تَقُولُ فِی أَعْمَالِ السُّلْطَانِ؟ فَقَالَ: یَا سُلَیْمَانُ الدُّخُولُ فِی أَعْمَالِهِمْ وَ الْعَوْنُ لَهُمْ وَ السَّعْیُ فِی‏ حَوَائِجِهِمْ عَدِیلُ الْکُفْرِ وَ النَّظَرُ إِلَیْهِمْ عَلَى الْعَمْدِ مِنَ الْکَبَائِرِ الَّتِی یُسْتَحَقُّ بِهَا النَّارُ.»[20]

«سلیمان‌ جعفری گوید: به امام رضا{علیه السلام} عرض کردم: درمورد اعمال سلطان چه می‌فرمایید؟ ایشان فرمود: یا سلیمان! وارد‌شدن در اعمالشان و یاری آن‌ها و تلاش در راستای نیاز‌هایشان [همه] برابر کفر است و نظر به‌سوی آن‌ها ازروی عمد ازجملۀ گناهان کبیره‌ای است که آتش به‌سبب آن استحقاق می‌یابد.»

2. «نَوَادِرُ الرَّاوَنْدِیِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى‌ بْنِ ‌جَعْفَرٍ{علیه السلام} عَنْ آبَائِهِ{علیه السلام} قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{صلوات الله علیه}: ‏مَنْ نَکَثَ بَیْعَةً أَوْ رَفَعَ لِوَاءَ ضَلَالَةٍ أَوْ کَتَمَ عِلْماً أَوِ اعْتَقَلَ‏ مَالًا ظُلْماً أَوْ أَعَانَ ظَالِماً عَلَى ظُلْمِهِ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ ظَالِمٌ فَقَدْ بَرِئَ مِنَ الْإِسْلَامِ.»[21]

«راوندی به اسنادش از امام موسی‌بن‌جعفر{علیه السلام} از پدرانشان حدیث نقل می‌کند که پیامبر خدا{صلوات الله علیه} فرمود: هرکس بیعتی را بشکند یا پرچم گمراهی‌ای را بالا ببرد یا علمی را کتمان یا مالی را ازروی ظلم حبس کند یا ستمگری را بر ستمش یاری نماید؛ درحالی‌که می‌داند که همانا او ستمگر است؛ پس قطعا از اسلام بری شده‌است.»

قبول‌نکردن اشتغال در دستگاه ظلم

پرسش: آیا انسان مؤمن می‌تواند به‌جهت وجود مفاسد دیگر، کارکردن در دستگاه‌هایی که ظلم می‌کنند را قبول نکند؟

پاسخ: اگر حقیقتاً دفع فسادِ بالاتر منوط به ورود آن‌هاست، می‌توانند وارد شوند و به نفع اسلام کار کنند. در غیراین‌صورت، این کار مصداق «اعانت (یاری) بر ظلم» بوده و جایز نیست.[22]

معنا و حکم «اعانت بر اثم (گناه)»

«اعانت بر اثم» یعنی کمک‌کردن به گنهکار در انجام گناه، که صور مختلفی دارد؛ لکن اگر مثلاً فروشنده کالایی را به شرط و یا به قصد استفاۀ حرام بفروشد، عرفاً اعانۀ بر حرام بوده و لذا حرام است.[23]

اقسام و مصادیق آن‌‌

کلیۀ اقسام کمک به ظالم (با بیان تفصیلی)

کمک به ظالم دوفرض دارد:

۱. کمک به ظالم در ظلمی که می‌‌کند:

هر چیزی که از‌نظر عرف، کمک به ظالم محسوب شود، حرام است؛ چه کمک مستقیم باشد[24]و چه کمک غیرمستقیم.[25]

(یک‌نکته: در حرمت کمک به ظالم فرق نمی‌کند که ظالم در محیط اجتماعی ظلم کند، مثل حاکم یا مدیر ظالم یا در محیط کسب‌وکار ظلم کند یا در محیط خانواده...؛ یاری‌کردن ظالم در همۀ این موارد، حرام است.)

۲. کمک به ظالم در غیرظلم:

چنان‌که بیان شد، مراد از ظالم در قسم اول، مطلق ظالم است؛ اما در قسم دوم، ظالم به معنای خاص است، نه مطلق ظالم؛ زیرا اگر بگوییم که اعانت این اشخاص حتی در مباحات هم حرام است، نظام معاش به هم خواهد ریخت؛ چراکه ممکن است از هر‌کسی در زمانی، ظلمی سرزند. پس مراد از ظالم در این قسم، ظالمی است که پیشه و شیوۀ کار او ظالمانه است. (مثل حاکمان جور و عوامل و ایادیِ آن‌ها یا سارقان و کسانی که کارشان ظلم است و غیرظلم از آن‌ها سرنمی‌زند، مگر به ندرت.)

آنچه حرام می‌باشد آن است که کمک به‌نحوی باشد که یا مستقیما به ظلم او کمک کند یا غیرمستقیم؛ مثلا به‌ گونه‌ا‌ی به او کمک شود که در جامعه آبرومند و کارهای او ازطرف مردم موجه شود یا اطلاعات امنیتی به او کند یا به او کمک‌‌های مالی کند یا به‌نحوی با او همکاری کند که قدرت و شوکت او توسعه یابد. این‌ها کمک مستقیم به ظلم نیست؛ چون معلوم نیست این دستگاهِ اطلاعاتی همیشه ظلم کند؛ حتی ممکن است هرگز ظلم نکند؛ اما موجب تجهیز این ظالم می‌شود که این تجهیز و تقویت ظالم و گسترش شوکت و حکومت ظالم، زمینه را برای ظلم او فراهم می‌کند. این نوع کمک نیز حرام است.[26]

کمک تبلیغاتی و مثال آن

از مصداق‌های متداول و رایج امروزی، کمک تبلیغاتی است؛ مثل تبلیغ برای کشتن شیعیان یا مثل اینکه کسی در فکر ترور باشد و دیگری با نقشه‌کشیدن او را راهنمایی کند. این هم کمک به ظالم است. همچنین اگر عده‌ای بخواهند جلوی ظلم را بگیرند و دیگری کار ظالم را توجیه کند؛ مثل فتوا به جواز قتل حضرت سیدالشهدا{علیه السلام} همۀ این‌ها معونه محسوب می‌شود؛ چون عرف این‌ها را کمک به ظلم می‌داند.[27]

ولایت من قبل جائر

«ولایت من قبل جائر»، یعنی واگذار‌نمودن سرپرستی امری از طرف سلطان ظالم. حکم مسئلۀ مذکور با توجه به موارد مختلف فرق می‌کند.[28]

مشارکت کارگران در تولید جنس تقلبی

پرسش: بعضی از شرکت‌های زعفران ساقۀ زعفران را که نسبت به سرگل یا ممتاز، ده‌برابر کمتر ارزش دارد، رنگ کرده و با خود زعفران بسته‌بندی می‌کنند و به قیمت بالا می‌فروشند. آیا این عمل حرام است؟ آیا کارگرانی که مجبورند این عمل را انجام دهند، در گناه این عمل شریک هستند؟

پاسخ: این کار حرام است و هرکس که در این کار دخالت داشته باشد، در گناه آن شریک است.[29]

خریدوفروش، مصرف و تجارت کالای صهیونیستی و اسرائیلی

به‌طور‌کلی خریدوفروش هرگونه محصول رژیم غاصب صهیونیستی یا تولیدات شرکت‌های صهیونیستی یا شرکت‌هایی که رژیم صهیونیستی از سود آن‌ها بهره می‌‌برد، حرام است. (‌در‌صورتی‌که ندانید منافع آن عاید صهیونیست‌ها می‌‌شود و یا در راه دشمنی با اسلام و مسلمانان به کار می‌رود یا نه، خرید و استفاده، اشکال ندارد.)[30]

پرسش: آیا واردکردن کالاهای اسرائیلی و ترویج آن‌ها جایز است؟ ‌در‌صورتی‌که این کار هرچند بر اثر اضطرار صورت بگیرد، آیا فروش آن‌ها جایز است؟

پاسخ: باید از معاملاتی که به نفع دولت غاصب اسرائیل که دشمن اسلام و مسلمین است، خودداری شود و وارد‌کردن و ترویج کالاهای آنان که از ساخت و فروش آن سود می‌برند، برای هیچ‌کس جایز نیست و همچنین برای مسلمانان هم خرید آن کالاها به‌خاطر مفاسد و ضررهایی که برای اسلام و مسلمین دارد، جایز نیست.[31]

تولیدات کشورهای حامی اسرائیل

پرسش: آیا خرید تولیدات شرکت‌های یهودی یا آمریکایی یا کانادایی با وجود این احتمال که شرکت‌های مزبور به تقویت دولت اسرائیل می‌پردازند، جایز است؟

پاسخ: اگر خریدوفروش این تولیدات موجب تقویت دولت حقیر و غاصب اسرائیل شده و یا در راه دشمنی با اسلام و مسلمین به‌کار می‏روند، خریدوفروش آن‌ها برای هیچ‌کس جایز نیست و الا اشکال ندارد.[32]

تغییر گواهی کالاهای اسرائیلی

پرسش: اگر بدانیم که کالاهای اسرائیلی بعد از تغییر گواهی مبدأ ازطریق کشورهای دیگری مثل ترکیه، قبرس و غیره مجددا صادر می‏شوند تا خریداران مسلمان گمان کنند که آن‌ها غیراسرائیلی هستند، زیرا می‏دانند که اگر مسلمانان بدانند که آن‌ها ساخت اسرائیل هستند، از خرید آن‌ها خودداری می‏کنند، دراین صورت تکلیف مسلمانان چیست؟

پاسخ: مسلمانان باید از خرید و ترویج و استفاده از آن کالاها خودداری نمایند.[33]

گشایش دفاتر مسافرت به اسرائیل

پرسش: آیا گشایش دفترهای مسافرت به اسرائیل در کشورهای اسلامی جایز است؟ و آیا برای مسلمانان تهیۀ بلیط از این دفاتر جایز است؟

پاسخ: این کار به دلیل ضررهایی که برای اسلام و مسلمین دارد، جایز نیست و همچنین مبادرت به انجام اعمالی که نقض تحریم مسلمانان علیه دولتِ دشمن و محارب اسرائیل محسوب شود، برای هیچ کس جایز نیست.[34]

معامله با امریکا و کشورهای غربی

پرسش: خریدوفروش کالاهای امریکایی چه حکمی دارد و آیا این حکم شامل همۀ کشورهای غربی مثل فرانسه و انگلستان هم می‏شود؟ و آیا آن حکم مخصوص ایران است و یا در همۀ کشورها جاری است؟

پاسخ: اگر خرید کالاهای وارداتی از کشورهای غیراسلامی و استفاده از آنها باعث تقویت دولت‌های کافر و استعمارگر که دشمن اسلام و مسلمین هستند، شود و یا قدرت مالی آن‌ها را برای هجوم به سرزمین‌های اسلامی یا مسلمین در سرتاسر عالم، تقویت نماید، واجب است که مسلمانان از خرید و به‌کارگیری و استفاده از آن‌ها اجتناب کنند، بدون اینکه فرقی بین کالایی با کالای دیگر و دولتی با دولت دیگر از دولت‌های کافری که دشمن اسلام و مسلمین هستند، وجود داشته باشد و این حکم هم اختصاصی به مسلمانان ایران ندارد.[35]

کار در کارخانه‌های سود دهنده به دولت‌های کافر

پرسش: کسانی که در کارخانه‏ها و مؤسساتی کار می‏کنند که سود آنها به دولت‌های کافر می‏رسد و باعث استحکام و تقویت آن‌ها می‏شود، چه تکلیفی دارند؟

پاسخ: کسب درآمد با کارهای مشروع فی‏نفسه اشکال ندارد؛ هرچند از اموری باشد که درآمد آن به دولت غیراسلامی می‏رسد؛ مگر زمانی که آن دولت درحال جنگ با اسلام و مسلمین باشد و از نتیجۀ کار مسلمانان در این جنگ استفاده کند.[36]

خرید‌و‌فروش کالای قاچاق

پدیدۀ قاچاق و قاچاق‌فروشی، ضربه به اقتصاد و هویّت ملی کشور است و از لحاظ شرعی، حرام است.[37]

انجام وظیفه در حکومت غیراسلامی

پرسش: آیا انجام وظیفه در حکومت غیراسلامی، جایز است؟

پاسخ: جواز آن منوط بر این است که خود آن وظیفۀ فی‌نفسه جایز باشد.[38]

کار و ارتباط با فرقۀ بهائیت

پرسش: فردی با شرکتی قرارداد کار سه‌ماهه بسته است. بعد از گذشت یک‌ماه متوجه می‌شود که سی‌درصد سهام این شرکت متعلق به فرقۀ ضاله بهائیت می‌باشد. تکلیف این شخص چیست؟

پاسخ: از هرگونه کار و عمل یا ارتباط با فرقۀ ضالۀ بهائیت که موجب انحراف اشخاص و تقویت آن‌ها بر علیه مسلمین گردد، پرهیز شود.[39]

حکم تحصیل و اشتغال در سرزمین‌های کفر

پرسش: تحصیل و کار دولتی در بلاد کفر-خصوصا آمریکا- لکن با هدف گسترش صلح و خدمت به بشریت چه حکمی دارد؟ (بدون این هدف چطور؟)

پاسخ: اگر فسادی بر آن مترتب نشود و مستلزم ارتکاب حرام و ترک واجب نباشد، اشکال ندارد؛ اما اگر از موارد اعانه و کمک بر اثم و گناه محسوب می‌شود، جایز نیست. درهرحال اگر قانونی در این زمینه وجود دارد باید مراعات نمایید.[40]

ورود به ارتش و پلیس کشورهای غیراسلامی

پرسش: بعد از آنکه مسلمانی تابعیت آمریکا یا کانادا را به‌دست‌آورد، آیا جایز است وارد ارتش یا پلیس شود؟ و آیا جایز است در اداره‌های دولتی، مثل شهرداری و سایر مؤسسات تابع دولت، مشغول به کار شود؟

پاسخ: اگر فسادی بر آن مترتب نشود و مستلزم ارتکاب حرام و ترک واجب نباشد، اشکال ندارد.[41]

هدیه‌گرفتن قاضی

(در هدیه‌گرفتن قاضی:) اگر قاضی قصدش این است که پول را از او بگیرد و کار خلافی انجام ندهد؛ باتوجه به حرمت دادن هدیه، گرفتن آن نیز بر قاضی، به دلیل اعانت بر اثم حرام است.[42]

یکی از احکام فرعی «کمک ظالم»

قاضی منصوب ازطرف جائر

پرسش: آیا قاضی منصوب ازطرف سلطان جائر، برای حکم‌کردن و قضاوت، مشروعیت دارد تا اطاعت از او واجب باشد؟

پاسخ: جایز نیست غیر از مجتهد جامع‌الشرایط ـ‌چنانچه ازطرف کسی که حق نصب دارد، منصوب نشده باشدـ متصدی امر قضا و فصل خصومات در بین مردم شود و بر مردم هم جایز نیست به او مراجعه کنند و حکم او هم نافذ نمی‌باشد، مگر درحال ضرورت.[43]

اصرار بر گناه

«اصرار بر گناه»، در ثقلین

الف. در قرآن

<وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُون‏>[44]

«و آنان که چون کار زشتى مرتکب شوند یا بر خود ستم ورزند، خدا را یاد کنند و براى گناهانشان آمرزش خواهند -و چه کسى جز خدا گناهان را مى‏آمرزد؟- و دانسته و آگاهانه بر آنچه مرتکب شده‏اند، پافشارى نمى‏کنند.»

ب. در روایات

«عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{علیه السلام} یَقُولُ‏: لَا وَ اللَّهِ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ شَیْئاً مِنْ طَاعَتِهِ عَلَى الْإِصْرَارِ عَلَى شَیْ‏ءٍ مِنْ مَعَاصِیهِ.»[45]

«ابابصیر گوید: از امام‌صادق{علیه السلام} می‌فرمود: نه به خدا سوگند که خدا هیچ طاعتى را با اصرار بر هر گناهى که باشد نپذیرد.»

معنا و حکم «اصرار بر گناه»

پرسش: منظور از «اصرار بر گناه» دقیقا چه می‌باشد و آیا حرمت فقهی مستقل دارد (مانند بقیۀ گناهان)؟

پاسخ: اصرار بر گناهان صغیره که موجب کبیره شدن آن می‌گردد، عبارت است از ادامه و ملازمت بر معصیت، بدون فاصله‌شدن توبه و بعید نیست که بعد از انجام گناه صغیره، تصمیم بر انجام مجدد آن، از قبیل اصرار بر صغیره باشد، اگرچه آن را انجام ندهد؛ خصوصا اگر تصمیم او بر انجام آن، در حال ارتکاب معصیت اول باشد.^[46]

برخی از احکام فرعی «اصرار بر گناه»

اصرار بر گناه صغیره، موجب سقوط عدالت

اگر کذب، از گناهان کبیره باشد، یک‌بار ‌گفتن آن، موجب سقوط انسان از عدالت می‌شود؛ امّا اگر از کبائر نباشد، درصورت اصرار بر آن موجب سقوط از عدالت می‌شود.^[47]

اصرار بر گناه، از شرایط وجوب امر به معروف

شرایط امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر:

۱. علم به معروف و منکر.

۲. احتمال تأثیر.

۳. اصرار بر گناه.

۴. نداشتن مفسده.^[48]

اعتراف به گناه (نزد خلق خدا)

«اعتراف به گناه»، در روایات

«عَنِ الْیَسَعِ ‌بْنِ ‌حَمْزَةَ عَنِ الرِّضَا{علیه السلام} قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {صلوات الله علیه}: الْمُسْتَتِرُ بِالْحَسَنَةِ یَعْدِلُ‏ سَبْعِینَ حَسَنَةً وَ الْمُذِیعُ بِالسَّیِّئَةِ مَخْذُولٌ وَ الْمُسْتَتِرُ بِهَا مَغْفُورٌ لَهُ.»[49]

«یسع‌بن‌حمزة از امام رضا{علیه السلام} نقل می‌کند که فرمود: پیامبر خدا{صلوات الله علیه} فرمود: پوشانندۀ حسنه برابری می‌کند با هفتادحسنه و نشردهندۀ زشتی، ‌خوار است و پوشانندۀ آن آمرزیده شده‌است.»

حکم کلی «اعتراف به گناه»

پرسش: آیا اعتراف به گناهان خود، شرعاً مطلقاً حرام است؟

پاسخ: اعتراف به گناه نزد غیرخداوند، حرام است و باید ترک شود؛ مگر در مواردی که ضرورت دارد مانند درمان.[50]

یکی از استثنائات آن

پرسش: آیا اگر کسی به گناهی مبتلا بوده که ضرر جسمی دارد، (مثل استمنا) می‌تواند برای درمان جسمی‌اش اقرار به گناه خود کند یا مثلاً به استاد و مشاور اخلاقی خود که مورد تأیید بزرگان و علما می‌باشد، بگوید تا او را به درمانش راهنمایی کند؟

پاسخ: اعتراف به گناه نزد غیرخداوند، حرام است و باید ترک شود؛ مگر در مواردی که ضرورت دارد، مانند درمان.[51]