محرمات مربوط به پوشش و حجاب[1]

«محرمات مربوط به پوشش و حجاب»، در ثقلین

الف. در قرآن

<وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَ یحَفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضْرِبْنَ بخُمُرِهِنَّ عَلىَ‏ جُیُوبهِنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ءَابَائهِنَّ أَوْ ءَابَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنىِ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنىِ أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیرْ أُوْلىِ الْارْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُواْ عَلىَ‏ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یخُفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُواْ إِلىَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمُ‏ تُفْلِحُون>[2]

«و به زنان باایمان بگو: چشمان خود را از آنچه حرام است، فرو بندند و شرمگاه خود را حفظ کنند و زینت خود را [مانند لباس‏هاى زیبا، گوشواره و گردن‌بند] مگر مقدارى که [طبیعتاً مانند انگشتر و حنا و سرمه، بر دست و صورت‏] پیداست [در برابر کسى‏] آشکار نکنند و [براى پوشاندن گردن و سینه‏] مقنعه‏هاى خود را به روى گریبان‏هایشان بیندازند و زینت خود را آشکار نکنند مگر براى شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان [همکیش خود]شان یا بردگان زر خریدشان یا خدمتکارانشان از مردانى که ساده‌لوح و کم‌عقل‏اند و نیاز شهوانى حس نمى‏کنند یا کودکانى که [به سنّ تمیزدادن خوب و بد نسبت به امیال جنسى‏] نرسیده‏اند. و زنان نباید پاهایشان را [هنگام راه رفتن آن‌گونه‏] به زمین بزنند تا آنچه از زینت‏هایشان پنهان مى‏دارند [به‌وسیلۀ نامحرمان‏] شناخته شود و اى مؤمنان! همگى به‌سوى خدا بازگردید تا رستگار شوید.»

ب. در روایات

«قَالَ‏ اَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ{علیه السلام} فِی رِسَالَتِهِ إِلَى الْحَسَنِ{علیه السلام}: ...وَ اکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ بِحِجَابِکَ إِیَاهُنَّ فَإِنَ‏ شِدَّةَ الْحِجَابِ‏ خَیْرٌ لَکَ وَ لَهُنَّ مِنَ الِارْتِیَابِ وَ لَیْسَ خُرُوجُهُنَّ بِأَشَدَّ مِنْ دُخُولِ مَنْ لَا تَثِقُ بِهِ عَلَیْهِنَ‏ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا یَعْرِفْنَ غَیْرَکَ مِنَ الرِّجَالِ فَافْعَلْ. ...»[3]

«امام علی{علیه السلام} در نامه‌اش به امام حسن{علیه السلام} فرمود: ...و با پوششى که بر آنان قرار مى‏دهى، دیدۀ آنان را از دیدن مردمان باز‌دار، زیرا سختى حجاب آنان را پاک‏تر نگاه مى‏دارد و بیرون‌رفتن زنان از خانه بدتر از این نیست که افراد غیر مطمئن را بر آنان درآورى و اگر بتوانى، چنان کن که غیر تو را نشناسند. ...»

الف. پوشش مرد

مردان در مقابل زنان نا‌محرم باید حد شرعی پوشش را رعایت کنند و همچنین در برابر مردان دیگر و محارم خود باید پوششی مناسب داشته باشند. درادامه، این موارد با مصادیق مختلف بیان شده‌است:

پوشش مرد از مرد و از محارم

مردان باید عورتین خود را از مردان دیگر و همچنین از محارم خود بپوشانند.[4]

پوشش مرد از زنان نا‌محرم

مردان باید عورتین خود را از نا‌محرم بپوشانند.[5]

مردان نیز باید لباس معقول بپوشند و بیش‌از‌آنچه در عرف متدیّنین معمول است، بدن را برهنه نکنند.[6]

سر‌و‌گردن و مقدارى از پا و مقدارى از دست و آرنج که متعارف و معمول است را مى‏توانند بیرون بگذارند.[7]

حکم پوشیدن آستین‌کوتاه

استفاده از لباس آستین‌کوتاه براى مردان اشکالى ندارد؛ مگر در مواردى که بدانیم مفاسد خاصى بر آن مترتّب مى‏شود.[8]

محرّک‌بودن لباس

پرسش: پوشیدن لباس‌هاى تنگ که حجم بدن پیدا باشد، توسط آقایان، چه حکمى دارد؟

پاسخ: چنین لباس‌هایى نه براى زنان مناسب است، نه براى مردان.[9]

پوشیدن لباس جنس مخالف و اصلاح به سبک آن

پرسش: پوشیدن لباس زنانه، آرایش زنانه، انجام حرکات زنانه، توسط مردان، در انظار عمومی به‌خصوص در مجالس ائمۀ اطهار؟عهم؟ چگونه است؟

پاسخ: جایز نیست.[10]

آرایش زنانه براى مردان

پرسش: مدتى است بعضى از آرایشگاه‌هاى مردانه از آرایش‌هاى اختصاصى بانوان از قبیل برداشتنِ ابرو، مِش‌کردن موها و مانند آن استفاده مى‌کنند؛ لطفاً بفرمایید حکم این نوع آرایش‌ها براى مردان چیست؟

پاسخ: هر‌گونه کارى که سبب شود مردان به شکل زنان درآیند، جایز نیست.[11]

پوشش مرد از بچه‌ها

اگر بچه‌ها ممیّز[12] نیستند -چه پسر و چه دختر-، پوشش از ‌آن‌ها واجب نیست؛[13] اما اگر بچه‌ها ممیّز بودند، پوشاندن بدن در مقابل آنان واجب است.[14]

لباس ابریشمی خالص

پوشیدن لباس از ابریشم خالص براى مردان حرام است؛ حتّى عرقچین و بند شلوار و نماز با آن باطل است؛ حتّى آستر لباس نیز نباید از ابریشم خالص باشد.[15]

اگر لباسی دارای قیطان‌های ابریشمی باشد و یا آرمی در آن باشد که ابریشمی است، پوشیدن آن اشکال ندارد.[16]

اگر دستمال ابریشمى و مانند آن در جیب مرد باشد، حرام نیست.[17]‏

هر‌گاه لباس، مخلوط از ابریشم و غیر‌آن باشد، اشکالى براى هیچ‌کس ندارد؛ امّا اگر غیر­ابریشم به‌قدرى کم باشد که به‌حساب نیاید، براى مرد جایز نیست.[18]

لباس طلا‌بافت

نماز‌خواندن با لباس طلا‌بافت براى مردان جایز نیست و نماز را باطل می‌کند؛ (ولى براى زنان در‌صورتی‌که اسراف نباشد، اشکالى ندارد؛) در غیر‌ حال نماز نیز پوشیدن لباس طلا‌بافت براى مردان حرام است.[19]

زینت طلا

زینت طلا مانند انگشتر طلا و یا ساعت‌مچی طلا و مانند آن برای مردان حرام است و نماز با آن نیز باطل است و احتیاط واجب آن است که از استعمال عینک طلا نیز خودداری شود؛ ولی همۀ این‌ها برای زنان در نماز و غیر‌نماز جایز است.[20]

حکم طلای سفید و پلاتین

پرسش: آیا پلاتین همان طلاى سفید است؟ و در‌صورتى‌که غیر‌آن است، حکم آن چیست؟

پاسخ: پلاتین و طلاى سفید- طبق شهادت اهل خبره- دو‌چیز است؛ پلاتین فلزى است و طلاى سفید فلز دیگر؛ دومى حرام است و اولى حرام نیست؛ هر‌چند بعضى بدون توجه، پلاتین را طلاى سفید مى‏دانند.[21]

دندان طلا

دندان طلا اگر در جلو باشد و جنبۀ زینت داشته باشد، برای مردان -چه در نماز و چه در غیر‌نماز- اشکال دارد؛ مگر ‌اینکه نا‌چار باشند.[22]

ب. پوشش زن

پوشش زن در برابر نا‌محرم

واجب است زن، بدن و موى خود را از نا‌محرم بپوشاند و احتیاط مستحب آن است که از پسر نا‌بالغ که خوب و بد را مى‌فهمد و به‌حدّى رسیده که مورد نظر شهوانى است مستور دارد؛ ولى پوشانیدن صورت و دست‌ها تا مچ واجب نیست.[23]

در مورد حجابِ واجب، کافى است که زن بدن خود را، جز صورت و دست‌ها تا مچ، به‌هر‌وسیله‌اى که مى‌تواند بپوشاند و لباس خاصى شرط نیست؛ ولى پوشیدن لباس‌هاى تنگ و چسبان و همچنین لباس‌هاى زینتى اشکال دارد.[24]

پوشاندن پا

پرسش: آیا بر زنان واجب است پا‌های خود را بپوشانند؟

پاسخ: تمام ساق قطعاً باید پوشیده باشد و بهتر است روی پا و پشت پا را نیز بپوشانند.[25]

پوشش زن از زن

خانم‌ها باید عورتین خود را از زن‌های دیگر بپوشانند و پوشاندن بقیۀ بدن از ‌آن‌ها واجب نیست.[26]

اگر خانمی بداند که خانم دیگری به‌قصد لذت به بدن یا دست و صورت او نگاه می‌کند، بر او واجب است بدن یا دست و صورت خود را از او بپوشاند.[27]

پوشش در مقابل زن کافر

پرسش: مقدار پوشش زن مسلمان در برابر زنان غیر‌مسلمان را بیان فرمایید.

پاسخ: در مورد زنان غیر‌مسلمان بهتر آن است که بدن خود را در برابر ‌آن‌ها برهنه نکنند؛ هر‌چند با پوشاندن عورت، ظاهر‌کردن بقیه حرام نیست.[28]

 پوشش زن از کودکان غیرممیّز

اگر بچه‌ها ممیّز نیستند -چه پسر و چه دختر-، پوشش از ‌آن‌ها واجب نیست.[29]

پوشش زن از کودکان ممیّز

1) اگر بچۀ ممیز، دختر بود، پوشاندن عورتین در مقابل آنان واجب است.

2) اگر بچۀ ممیز، پسر محرم بود، پوشاندن عورتین بر خانم‌ها لازم است؛ مگر اینکه نگاه آن بچه به‌قصد لذت باشد که در‌این‌صورت، خانم‌ها باید خودشان را در مقابل ‌آن‌ها بپوشانند.[30]

3) اگر بچۀ ممیز، پسر نا‌محرم بود، واجب است عورتین خود را از ‌آن‌ها بپوشانند و احتیاط مستحب آن است که از پسر نابالغ که خوب و بد را مى‏فهمد و به‌حدّى رسیده که مورد نظر شهوانى است، مستور دارد؛ ولى پوشانیدن صورت و دست‌ها تا مچ واجب نیست.[31]

حکم پوشاندن صورت زیبا

پرسش: پوشانیدن چهره براى زنان خوش‌سیما، که مى‏دانند در‌صورتی‌که صورتشان پوشیده نباشد باعث گناه و انحراف جوانان مى‏شوند، چه حکمى دارد؟

پاسخ: پوشانیدن صورت بر آنان واجب نیست. جوانان وظیفه دارند نگاه نکنند.[32]

حکم استفاده از پوشیه

استفاده از پوشیه اشکال ندارد؛ اما در مکان‌هایی که باعث انگشت‌نما‌شدن ‌آن‌ها می‌شود، ترک کنند.[33]

بیرون‌گذاشتن مو برای طبیعی جلوه‌دادن در فیلم

پرسش: آیا برای واقعی و طبیعی نشان‌دادن یک‌صحنه و یک‌مسئله مثل بعضی معضلات اجتماعی یا هر ضرورت یا شبه ضرورت دیگر، می‌توان بخشی از موی زنان را نشان داد؟ و در‌صورتی‌که معظم‌له استفاده از کلاه‌گیس در حضور مردان برای زن را جایز نمی‌دانند، آیا استفاده از آن هم مجوزی ندارد؟

پاسخ: این‌گونه موارد مجوّز عدم‌رعایت حجاب نیست و بر زنان و دختران لازم است تمام بدن خود به‌جز گردی صورت و دست‌ها تا مچ را در مقابل نا‌محرمان بپوشانند؛ و این مقدار با هر‌نوع لباس غیر‌زینتی که تنگ و چسبان نباشد، پوشیده شود، کافی است؛ هر‌چند چادر حجاب‌برتر است؛ و استفاده از کلاه‌گیس برای زنان جایز است؛ ولی باید آن را در برابر نا‌محرم بپوشانند؛ مگر در موارد ضرورت و در فرض رفع ضرورت باید آن را نیز بپوشاند.[34]

پوشیدن لباس ورزشی برای بانوان

پرسش: اگر مدرسه‌اى ابلاغ کند که دختران به هنگام ورزش باید لباس مخصوص ورزش بپوشند، چه حکمى دارد؟

 پاسخ: پوشیدن لباس ورزشى براى دختران در‌صورتی‌که در محیط مخصوص خودشان باشند، مانعى ندارد.[35]

حکم اجبار و منع خانواده در پوشش

پرسش: آیا شوهر یا پدر و مادر، می‌‌توانند همسر و یا دختران خود را مجبور کنند تا دست‌ها و صورتشان را نیز به هنگام خروج از منزل بپوشانند؟

پاسخ: اجبار در این امر جایز نیست؛ ولى هر‌گاه پدر و مادر یا شوهر حساسیت خاصى داشته باشند، رعایت آن خوب است.[36]

موی مصنوعی

پرسش: در‌صورتی‌که معظم‌له استفاده از کلاه‌گیس در حضور مردان برای زن را جایز نمی‌دانند، آیا استفاده از آن هم مجوّزی ندارد؟

پاسخ: استفاده از کلاه‌گیس برای زنان جایز است؛ ولی باید آن را در برابر نا‌محرم بپوشانند؛ مگر در موارد ضرورت و در فرض رفع ضرورت، باید آن را نیز بپوشاند.[37]

پوشیدن لباس تنگ

پوشیدن لباس‌هاى تنگ و چسبان و همچنین لباس‌هاى زینتى، اشکال دارد.[38]

حکم پوشیدن لباس نیمه‌عریان یا تنگ در مجلس عروسی

پرسش: آیا زن می­تواند با لباس نیمه­عریان و زنانه یا با لباس تنگ در مجلس عروسی حضور داشته باشد؟

پاسخ: زنان می­توانند در برابر زنان به‌جز عورتین بقیه بدن را نپوشانند؛ مگر اینکه مفسدۀ خاصّی داشته باشد؛ همچنین زنان و دختران مى­توانند در برابر محارم خویش سر و گردن و مقدارى از دست­ها و پا­ها را نپوشانند؛ اما بقیۀ بدن را باید بپوشانند و جایز نیست به شکل نیمه­عریان در مقابل ‌آن‌ها ظاهر شوند؛ اما بر زنان و دختران لازم است تمام بدن خود به‌جز گردى صورت و دست­ها تا مچ را در مقابل نامحرمان بپوشانند و این مقدار با هر­نوع لباس غیر‌زینتى که تنگ و چسبان نباشد، پوشیده شود کافى است؛ هر­چند چادر حجاب برتر است.[39]

ترک‌کردن حجاب در کشور غربی برای تحصیلات

پرسش: در دانشگاه‌های برخی از کشور‌ها که تحت مدیریت لاییک‌ها[40] است، شرط طی‌کردن مراحل تحصیل رعایت‌نکردن حجاب شرعی است. لطفا معظم‌له بفرمایید وظیفه و تکلیف دختران مسلمان در فرض‌های زیر چیست؟

فرض اوّل: در‌صورتی‌که تحصیل علم در ایران یا کشور‌های دیگر که شرط کشف حجاب ندارند، ممکن باشد، بازهم مجاز‌‌‌ند در همان‌جا و به آن صورت به تحصیل ادامه دهند؟

فرض دوم: در‌صورتی‌که آن تخصص عمومی باشد و بانوان به‌طور‌خاص به آن نیاز نداشته باشند و با تحصیل آقایان رفع نیاز شود، آیا بازهم خانم‌ها مجاز‌ند برای تحصیل آن علم، حجاب را بردارند؟

فرض سوم: اگر با کلاه‌گیس و مانند آن، حجاب برای ‌آن‌ها ممکن باشد، این کار لازم است؟

فرض چهارم: اگر علمی که قصد تحصیل آن را دارند، ضروری نباشد، مثل رشتۀ هنر، تاریخ، ورزش و مانند آن، بازهم همین حکم جاری است؟

پاسخ: فرض اوّل: بدون شک در‌این‌صورت جایز نیست؛ چون ضرورتی وجود ندارد؛ حتی اگر در دانشگاه یا شهر دیگر آن کشور ادامه تحصیل بدون این‌ شرط ممکن باشد، باید برای تحصیل به آنجا بروند تا بتوانند حجاب خویش را حفظ کنند.

فرض دوم: تنها درصورتی جایز است که برای ‌آن‌ها واجب عینی باشد؛ در غیر‌این‌صورت جایز نیست.

فرض سوم: آری، از‌نظر معظم‌له لازم است.

فرض چهارم: حکم مذکور در‌این‌صورت جریان ندارد؛ زیرا ضرورتی وجود ندارد.[41]

مجازات بی­حجابی

پرسش: آیا در اسلام بدون توجه به مسائل دیگر، برای بی‌حجابی مجازاتی وجود دارد؟

پاسخ: این‌گونه گناهان تعزیر دارد و تعزیر گاهی به‌صورت نصیحت است و گاهی به‌صورت جریمۀ مالی و یا غیر‌آن.[42]

حکم تاتوی ابرو

این کار در­صورتی­که آرایش تند محسوب نشود و منشأ فسادی نگردد، جایز است و در هر­حال برای وضو و غسل اشکالی ندارد؛ زیرا چیزی نیست که روی پوست را بپوشاند و اگر روی پوست باشد، باید در­صورت امکان به­هنگام غسل و وضو برطرف گردد.[43]

حکم مانتو

پرسش: آیا پوشیدن مانتو براى زنان، در‌صورتى‌که حفظ حجاب اسلامى نشود و برجستگى‏هاى اندام مشخص باشد، اشکال دارد؟

پاسخ: در‌صورتی‌که لباس چسبان باشد، حرام است؛ ولى اگر لباس گشاد باشد، اشکال ندارد. [44]

حکم انواع چادر‌ها

پرسش: گفته مى‌شود که استفاده از چادر مشکى مناسب نیست؛ بلکه کراهت دارد و خانم‌ها باید از پوشاک روشن و رنگ‌هاى متنوع استفاده نمایند و دلیلى ندارد که توصیه شود خانم‌ها کفش و مانتوى تیره بپوشند. نظر شما در این مورد چیست؟

پاسخ: انتخاب چادر مشکى براى زنان مکروه نیست و استفاده از رنگ‌هاى سادۀ دیگر، مادام که منشأ مفاسدى نشود، جایز است؛ البتّه رنگ‌هاى سنگین بهتر است.[45]

استفاده از چادر نازک در نماز

پرسش: آیا نازک­بودن چادر نماز، باعث بطلان نماز می‌شود؟

پاسخ: چنانچه حجاب زیر چادر، کامل باشد (پوشیده­بودن بدن به‌جز گردی صورت و دست­ها تا مچ) و نیز لباس تنگ و چسبان نباشد، نماز با چادر نازک صحیح است و در غیراین­صورت، اشکال دارد.[46]

استفاده از چادر رنگی در احزاب

پرسش: آیا یک‌حزب اسلامى مى‌تواند پوشش حجاب و لو چادر را از رنگ‌هاى روشن که مشخصه‌اى براى بانوان آن حزب باشد، انتخاب نماید؟

پاسخ: در‌صورتی‌که رنگ‌هاى سنگین و معقول باشد، اشکالى ندارد.[47]

حکم جوراب

 پرسش: آیا پوشیدن جوراب‌هاى نازک، در‌صورتى‌که پا در آن پیدا باشد براى زنان جایز است؟

پاسخ: اگر پا در آن پیدا باشد، جایز نیست؛ ولى معلوم‌بودن حجم پاها ضررى ندارد.[48]

پرسش: آیا یک‌زن جوان می‌تواند جوراب به رنگ پا که معمولا ساق پا را زیبا‌­تر نشان می‌دهد، به‌عنوان حجاب بپوشد؟

پاسخ: پوشیدن جوراب رنگ پا، در­صورتی­که ضخیم باشد و مفسده­ای نداشته باشد، اشکالی ندارد؛ ولی پوشیدن جوراب نازک در­صورتی­که مچ پا و بالاتر از آن معلوم باشد، جایز نیست و احتیاط آن است که کف و روی پا نیز پیدا نباشد.[49]

حکم استفادۀ بانوان از چکمه

چنانچه پوشیدن چکمه برای بانوان مفسده نداشته باشد و از‌نظر عرف متدینین موجب جلب توجه نا‌محرم نگردد، مانعی ندارد.[50]

حکم پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند برای بانوان

پرسش: پوشیدن کفشی که هنگام راه‌رفتن صدا ایجاد می‌کند، برای خانم‌ها چه حکمی دارد؟

پاسخ: در فرض سؤال، اشکالی ندارد؛ هر‌چند بهتر است بی‌صدا باشد.[51]

حکم پوشیدن کفشی که جلب توجه می­کند

پرسش: آیا پوشیدن کفشی که جلب توجه کند، اشکال دارد؟

پاسخ: چنانچه مفسده داشته یا مروّج فرهنگ بیگانه باشد، جایز نیست.[52]

پوشاندن آرایش صورت

پرسش: آیا باید سرمۀ چشم، اصلاح صورت و ابرو‌هاى رنگ‌شده را از نا‌محرم پوشاند؟

پاسخ: پوشاندن موارد مذکور برای زنان در­صورتی­که ملایم بوده و آرایش محسوب نشود، واجب نیست؛ مگر اینکه منشأ مفسده­ای گردد.[53]

حکم انگشتر و زیور آلات زن در دید نامحرم

پرسش: چنانچه زن با خود زینت داشته باشد (مانند حلقۀ ازدواج یا انگشترى در دست یا چهرۀ آراسته کرده باشد) آیا واجب است وجه و کفّین را بپوشاند؟

پاسخ: در مورد حلقه و انگشتر مانعى ندارد؛ ولى در مورد آرایش مشکل است.[54]

استفاده از کرم و لوازم آرایش در نمایش

پرسش: استفادۀ زنان از انواع کرم و لوازم آرایش در تئاترها و نمایش‌هایی که توسط مردان هم دیده می‌شوند، چه حکمی دارد؟

پاسخ: آرایش گردی صورت و دست­ها تا مچ چنانچه بسیار خفیف باشد و منشأ مفسده‌ای نگردد، اشکالی ندارد؛ ولی از آرایش‌های تند یا مفسده‌انگیز باید پرهیز کرد.[55]

ج. لباس‌های حرام برای زن و مرد

لباش شهرت

بنا‌بر احتیاط واجب، انسان باید از پوشیدن لباس شهرت خوددارى کند و منظور از لباس شهرت، لباسى است که جنبۀ ریاکارى دارد و مى‌خواهد به‌وسیلۀ آن مثلاً به زهد و ترک دنیا مشهور شود؛ خواه ‌از‌جهت پارچه یا رنگ آن باشد یا دوخت آن؛ امّا اگر واقعا قصد او ساده‌پوشیدن است و جنبۀ ریاکارى ندارد، نه‌تنها جایز است، بلکه عملى است شایسته و اگر کسى با لباس شهرت نماز بخواند، نماز او باطل نیست.[56]

پوشیدن لباس باعث بی‌آبرویی

پوشیدن لباسى که مایۀ هتک و بى‌آبرویى انسان یا منشأ فساد مى‏شود، اشکال دارد.[57]

پوشیدن لباس جنس مخالف

احتیاط آن است که مرد، لباس مخصوص زنان و زن لباس مخصوص مردان را نپوشد، ولى نماز با آن اشکال ندارد.[58]

 پرسش: آیا اشکال دارد که مردها در خانه، دمپایى‏هاى زنان را بپوشند و یا بالعکس؟

پاسخ: اشکالى ندارد؛ بلکه لباس‌هاى مخصوص هر کدام را نیز اگر دیگرى بپوشد و مفاسدى بر آن مترتب نشود، اشکالى ندارد؛ امّا آنجا که فسادانگیز است، حرام است.[59]

لباس مبتدل و مهیّج یا مروّج فرهنگ غرب

پرسش: پوشیدن لباس‌هاى مبتذل و یا لباس‌هاى تنگ و مهیّج و یا مدل‌هایى که موجب ترویج فرهنگ غرب است، چه براى زن و چه براى مرد، چگونه است؟

پاسخ: این‌گونه لباس‌ها اشکال دارد و بر پسران و دختران و مردان و زنان مسلمان لازم است رعایت موازین عفّت اسلامى را، که مایۀ سعادت دنیا و آخرت آن‌هاست، بنمایند.[60]

حکم استفاده از مدل مو و لباس مختص کفّار

پرسش: اخیراً در میان برخى از جوانان مدل مو و لباس‌هایى (مانند رَپ و غیره) رسم شده که از کشورهاى اروپایى و بلاد بیگانه اخذ مى‏گردد. نظر به اینکه پوشیدن این لباس‌ها و انجام این‏گونه آرایش‌ها عرفاً از مصادیق تشبه به کفّار است، چه حکمى دارد؟

پاسخ: با‌توجه‌به اینکه این امور بخشى از فرهنگ منحطّ بیگانگان است، مسلمانان باید از آن پرهیز کرده و فرهنگ خود را زنده کنند.[61]

استفاده از کراوات

باتوجّه‌به اینکه در حال حاضر و در کشور ما، این امر به‌عنوان شعار بیگانگان و همبستگى با ‌آن‌ها محسوب مى‏شود، از آن اجتناب کنید؛ ولى در کشورهایى که جزئى از لباس مردم محسوب مى‏گردد، پوشیدن آن اشکالى ندارد.[62]

پوشیدن لباس‌های حاوی حروف و تصاویر خارجی

صرف داشتن حروف یا تصاویر مانعی ندارد؛ مگر اینکه موجب ترویج فرهنگ بیگانگان شود یا اینکه دارای محتوا یا تصاویر فاسد و مفسد باشد.[63]

استثنائات محرمات مربوط به پوشش و حجاب

پوشیدن لباس ابریشمی، غصبی یا طلا‌بافت در حال اضطرار

در حال اضطرار و ناچارى پوشیدن لباس ابریشمى خالص و طلا‌بافت یا غصبى و یا لباسى که از مردار تهیه شده، مانعى ندارد و مى‌تواند با آن نماز بخواند.[64]

حد پوشش در خواستگاری

پرسش: آیا پسر به‌قصد ازدواج می‌تواند به تمام بدن دختر مورد نظرش نگاه کند؟ از روی پیراهن نازک بدن‌نما، چطور؟

پاسخ: چنانچه مرد، رسماً به خواستگاری رود و صحبت‌های مقدماتی انجام شود و قصد ازدواج، قطعی باشد، زن می‌تواند با هماهنگی خانواده، به مقدار لازم، بدون حجاب (یعنی نمایان‌بودن سر‌و‌صورت، گردن، مقداری از دست و بازو و مقداری از پاها) در برابر خواستگار، ظاهر شود؛ البته اگر ممکن باشد، این کار را کسانی مانند مادر و خواهر مرد یا زنان دیگر انجام دهند.[65]

پوشش زنان برزگسال

پرسش: شنیده شده که حجاب بر زنان بزرگسال، که امید ازدواج ‌آن‌ها نمى‏رود، لازم نیست؛ لطفاً در این مورد به سؤالات زیر پاسخ دهید:

الف) چنین زنانى چه مقدار از بدنشان را مى‏توانند در مقابل نامحرم نپوشانند؟

پاسخ: مى‏توانند سر‌و‌گردن و مقدارى از دست‏ها را نپوشانند؛ ولى پوشانیدن براى ‌آن‌ها نیز بهتر است.

ب) آیا این حکم، اختصاص به زنان بیوه دارد یا شامل زنان شوهردار که در این سنّ و سال هستند نیز مى‏شود؟

پاسخ: این حکم، شامل همۀ زنان در این سنّ‌و‌سال مى‏شود.

ج) حکم مذکور مختص پوشش و نظر است یا شامل لمس هم مى‏شود؟

پاسخ: این حکم شامل لمس نمى‏شود.[66]