احکام گناهان، بنا بر فتاوای حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی > احکام گناهان مربوط به «خود گناه»
کوچکشمردن اوامر و نواهی الهی
«کوچکشمردن اوامر و نواهی الهی»، در ثقلین
الف. در قرآن
<... وَ مَا ءَاتَئکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نهَئکُمْ عَنْهُ فَانتَهُواْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَاب>[2]
«... و [از اموال و احکام و معارف دینى] آنچه را پیامبر به شما عطا نمود، بگیرید و از آنچه شما را نهى نمود، باز ایستید و از خداوند پروا کنید؛ زیرا خداوند سخت کیفر است.»
ب. در روایات
«عَنْ أَبِی أُسَامَةَ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّه{علیه السلام}: اتَّقُوا الْمُحَقَّرَاتِ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِنَّهَا لَا تُغْفَرُ. قُلْتُ وَ مَا الْمُحَقَّرَاتُ؟ قَالَ: الرَّجُلُ یُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَقُولُ، طُوبَى لِی لَوْ لَمْ یَکُنْ لِی غَیْرُ ذَلِکَ.»[3]
«زید شحّام گوید: امام صادق{علیه السلام} فرمود: از گناهان محقّر بپرهیزید که آمرزیده نشوند، عرض کردم: گناهان محقر چیست؟ فرمود: این است که مردى گناه کند و بگوید: خوشا حال من، اگر غیر از این گناه نداشته باشم!»
معنای «استصغارالذنوب» (کوچکشمردن گناه)
پرسش: منظور از «استصغارذنوب» که در روایات ما آمده است، دقیقاً چه میباشد و آیا خود، شرعا حرام محسوب میشود؟
پاسخ: مراد از«استصغارذنوب» همان کوچکشمردن گناه است که یکی از دام‌های شیطان بوده و انسان را با این ترفند به منجلاب گناه نزدیک نموده و شخص گناهکار را در آن فرو میبرد و انسان مؤمن باید از این حالت به خداوند متعال پناه ببرد و خود را از هر‌گونه گناه و معصیت دورنگه‌دارد و هیچگاه به کوچکی گناه توجه نکند؛ بلکه به بزرگی خدایی بنگرد که او را نافرمانی کرده‌است و یکی از گناهان محسوب میشود، بلکه در روایتی بیان شده‌است که از شدیدترین گناهان میباشد.[4]
برخی از مصادیق و احکام فرعی «کوچکشمردن اوامر و نواهی»
استصغارذنوب و کبیرهشدن گناهان صغیره
پرسش: آیا کارهایى همچون حقیرشمردن یا خوشحالى از گناه یا آشکارکردن آن (چه کبیره و چه صغیره)، باعث مضاعفشدن مجازات جرم مورد نظر مىشود یا گناه کبیرۀ مستقلّى محسوب مىگردد؟
پاسخ: این امور، گناه دیگرى محسوب مىشود.[5]
استخفاف، با ترک فراگیری مسائل مهم
پرسش: آیا انسان با ترک فراگیری مسائل مورد ابتلای خود گناهکار محسوب میشود؟
پاسخ: مسائلی که غالباً به آن نیاز دارد را واجب است یاد بگیرد و ترک عمد یادگیری، گناه محسوب میشود.[6]
احترام گنهکار و بیاحترامی به نیکوکار
پرسش: کسى که به گنهکار بهخاطر گناهش احترام کند یا به نیکوکار بهخاطر کار نیکش بىاعتنایى کند، نظیر کاسبى که زن‌هاى بدحجاب را بر زن‌هاى باحجاب مقدّم بدارد و یا به بدحجاب‌ها احترام کند و به زن‌هاى باحجاب بىاحترامى نماید، مرتکب حرام شده‌است؟
پاسخ: این کار، حرام است.[7]
اتمام نماز، درصورت تکلیف به شکستن
در مواردى که شکستن نماز واجب است، چنانچه ادامه دهد، معصیت کرده و نماز او نیز اشکال دارد.[8]
[1]. در این بخش، احکام محرّماتی مطرح میشود که به خود «گناه» و کلّیت «حرام» مرتبط است، مانند اشاعۀ گناه، کوچکشمردن گناه و... .
[2]. الحشر، 7.
[3]. الکافی، ج2، ص287.
[4]. استفتا از پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیتالله مکارم شیرازی.
[5]. استفتائات جدید، ج3، مسئلۀ 1782.
[6]. استفتا از پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیتالله مکارم شیرازی.
[7]. همان.
[8]. پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیتالله مکارم شیرازی، استفتائات، شکستن نماز.