روز سی‌وهشتم: ویژگی‌های مرگ > شامل تمام افراد

آیه

همگان، چشندۀ مرگ

<کلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ>[1]

«هر نفسى شربت مرگ را خواهد چشید و محققاً روز قیامت همۀ شما به مزد اعمال خود کاملًا خواهید رسید.»

روایت

نبودِ راهی برای بقا

«قالَ الإمامُ عَلیٌّ{علیه السلام}: لو أنّ أحَداً یَجِدُ إلَى البَقاءِ سُلَّماً أو لِدَفعِ المَوتِ سَبیلًا لَکانَ ذلکَ سُلَیمانَ بنَ داودَ{علیه السلام} الّذی سُخِّرَ لَهُ مُلکُ الجِنِّ و الإنسِ، مَع النُّبُوَّةِ و عَظیمِ الزُّلفَةِ، فلَمّا استَوفى‏ طُعمَتَهُ و استَکمَلَ مُدَّتَهُ رَمَتهُ قِسِیُّ الفَناءِ بنِبالِ المَوتِ، و أصبَحَتِ الدِّیارُ مِنهُ خالِیَةً، و المَساکِنُ مُعَطَّلَةً، و وَرِثَها قَومٌ آخَرونَ.»[2]

«امام‌علی{علیه السلام} فرمود: اگر کسی برای بقا نردبانی یا برای دفع مرگ، راهی دارد، حضرت سلیمان{علیه السلام} بود که مالک جن و انس و دارای مقام نبوت و جاه عظیم بود؛ زمانی که روزی مقررش را گرفت و مدتش سرآمد، کمان نیستی با تیرهای مرگ، او را هدف قرار داد و زمین از او تهی شد، خانه‌ها خالی و رها ماند و به گروهی دیگر به ارث رسید.»

کلام بزرگان

ملااحمد نراقی{رحمة الله علیه}

مرگ قضیّه‌اى است که بر هر کسى وارد مى‌شود و کسى را فرار از آن ممکن نیست؛ پس نمى‌دانم که این غفلت چیست! بلى، کسى که می‌داند عاقبت امر او مرگ است و خاک، بستر خواب او، و کرم و مار و عقرب انیس و همنشین او، و قبر محل قرار او خواهد بود، و زیرزمین جایگاه او، و قیامت وعده‌گاه او سزاوار آن است که حسرت و ندامت او بسیار و اشک چشمش پیوسته بر رخسار او جارى باشد؛ و فکر و ذکر او منحصر در همین بوده، و بلیّه او عظیم، و درد دل او شدید باشد.^[3]

شعر

«پسر پرسید آن ساعت ز خادم                             که مردن بر همه خلق است لازم؟

جوابش داد کان جسمی که جان یافت                  ز دست مرگ نتواند امان یافت

نباشد مرگ را عامی و خاصی                                کزو ممکن نشد کس را خلاصی

پسر گفتش چنین کاریم در پیش                           چرا جانم نترسد سخت بر خویش

چو سنگ از مرگ خواهد گشت چون موم             بباید رفت و کرد این کار معلوم»[4]

داستان

مرد مدعی

یک‌نفر می‌گفت: من در هر علمی، به خصوص علم طب استاد هستم. از جملۀ حرف‌هایش این بود که می‌گفت: چون از روی موازین پزشکی مواظب مزاج و حال خودم هستم، تا چهل‌سال دیگر زنده و سالم می‌مانم. در آن هنگام او شصت‌ساله بود. فردای آن روز هنگام ظهر ماست و خیار خورد. البته او دندان هم نداشت. دلش درد گرفت و به جای اینکه تشخیص دهد از سردی است، این‌طور تشخیص داد که چون ماست ضد صَفراست و من هم صفرایم زیاد است، ماست نتوانسته تمام صفرا را دفع کند؛ بنابراین یک‌شیشه آبلیمو را هم سر کشید تا به نظر خودش، مزاجش متعادل شود. همین‌قدر بدانید که عصر همان روز مُرد و جنازه‌اش را از خانه بیرون بردند. بدین ترتیب ثابت شد که مرگ و زندگی انسان در دست خداوند است و انسان از خود قدرتی ندارد.[5]

ادعیه

«سُبْحَانَکَ! قَضَیْتَ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ‏؛ مَنْ وَحَّدَکَ وَ مَنْ کَفَرَ بِکَ، وَ کُلٌّ ذَائِقُ الْمَوْتِ‏، وَ کُلٌّ صَائِرٌ إِلَیْکَ، فَتَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ.»[6]

«منزهی تو! برای تمام مخلوقاتت مرگ را مقدر فرموده‌ای، موحد و کافر؛ و همه مرگ را می‌چشند و همه به سوی تو آیند؛ مبارک و منزهی تو؛ هیچ خدایی جز تو نیست؛ یکتایی و شریکی برای تو نیست.»

روز سی‌ونهم: ویژگی‌های مرگ > شامل تمام افراد

آیه

همگان، چشندۀ مرگ

<کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَیْنَا تُرْجَعُونَ>[7]

«هر نفسى مرگ را خواهد چشید، و پس از مرگ شما را به سوى ما بازگردانند.»

روایت

دعوت‌کنندۀ همه

«قالَ الإمامُ عَلیٌّ{علیه السلام}: فإنّهُ و اللَّهِ الجِدُّ لا اللَّعِبُ، و الحَقُّ لا الکَذِبُ، و ما هُو إلّا المَوتُ أسمَعَ داعِیهِ، و أعجَلَ حادِیهِ، فلا یَغُرَّنَّکَ سَوادُ الناسِ مِن نفسِکَ.»[8]

«امام‌على{علیه السلام} فرمود: به خدا سوگند! این جدّى است نه شوخى، راست است نه دروغ؛ منظورم چیزى جز مرگ نیست که دعوت‌کننده‏اش نداى خود را به گوش همگان رسانید و ساربانش همگان را به سوى مرگ‏ شتاباند؛ پس مشاهده‏ انبوه مردمان، تو را از خویشتن غافل نسازد.»

کلام بزرگان

امام‌خمینی{رحمة الله علیه}

از حالا به فکر باشید! از جوانی به فکر باشید! الان هر قدمی که شما برمی‌دارید، رو به قبر است. هیچ، هیچ معطلی ندارد؛ هیچ اشکالی ندارد. هر دقیقه‌ای از عمر شریف شما می‌گذرد، یک‌مقداری به قبر و آنجایی که از شما سؤال خواهند کرد و همه مسئول خواهید بود، نزدیک می‌شوید.^[9]

شعر

«عمرت ای خواجه هست چند ایام                       و آنچه داری بپیش بی انجام

بی نهایت چه و نهایت دار                                     گرچه او هست صدهزار، هزار

زانچه پیش است نیست عشر عشیر                      عمر دنیا ز خواب کمتر گیر

پس چو بی‌حد به قبر باید خفت                           نتوان شاه بازی‌اش هم گفت»[10]

داستان

علت مرگ ملکه

روزگاری در کنار «رود نیل» هنگام باستان‌شناسی صندوق بزرگی را پیدا کردند. وقتی درب صندوق را باز کردند، جسد مومیایی‌شده‌ای را دیدند که در اطرافش چند خروار جواهر قرار داشت. وقتی تحقیق کردند، فهمیدند یکی از ملکه‌های مصر بوده که بعد از مرگش جسدش را مومیایی کرده‌اند. در این صندوق همراه جواهرات، لوحی را نیز پیدا کردند که روی آن نوشته شده بود: این وصیت‌نامه من است؛ پس از مرگم، هرکس جنازه‌ام را می‌بیند، بداند که در زمان سلطنت من در مملکتم قحطی شد و کار به آنجا رسید که من (ملکه مصر) حاضر شدم تمام این جواهرات را بدهم و یک‌عدد نان در عوض آنها بگیرم، اما میسر نشد تا اینکه از گرسنگی به بستر مرگ افتادم؛ این را همه باید بخوانند تا عبرت بگیرند و بفهمند که تا وقتی خداوند نخواهد، هیچ‌چیز نمی‌تواند انسان را بی‌نیاز کند.

اگر خداوند نخواهد، حتی اگر تمام وسایل و زمینه‌ها را فراهم کنی، هیچ کاری نمی‌توانی از پیش ببری.[11]

ادعیه

«اللَّهُمَّ بِکَ نُمْسِی وَ بِکَ نُصْبِحُ وَ بِکَ نَحْیَا وَ بِکَ نَمُوتُ‏ وَ إِلَیْکَ الْمَصِیرُ‏.»[12]

«خدایا! به وسیله تو صبح و شام کردیم و زندگی و مرگ ما به وسیله توست و پایان ما به سوی توست.»