روز بیست‌ونهم: مصادیق واجبات (زکات)

آیه

اهمیت زکات

<خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِهَا وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلَاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ>[1]

«از اموالشان زکاتى دریافت کن که به سبب آن [نفوس و اموالشان را] پاک مى‏کنى، و آنان را رشد و تکامل مى‏دهى؛ و [به هنگام دریافت زکات‏] بر آنان دعا کن؛ زیرا دعاى تو مایه آرامشى براى آنان است و خدا شنوا و داناست.»

روایت

زکات، ‌پل اسلام

«قالَ رَسولُ اللهِ{صلوات الله علیه}: الزَّکاةُ قَنطَرَةُ الإسلامِ، فَمَن أدّاها جازَ القَنطَرةَ و مَن مَنَعَها احتَبَسَ دُونَها، و هِی تُطفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ.»^{^[2]}

«رسول اکرم{صلوات الله علیه} فرمود: زکات، پُل اسلام است؛ کسى که آن را بپردازد، از پل بگذرد و هرکه آن را نپردازد، از عبور او جلوگیرى شود. زکات، خشم پروردگار را فرو مى‏نشاند.»

«قالَ الإمامُ الصّادِقُ{علیه السلام}: ما فَرَضَ اللَّهُ عَزّ ذِکرُهُ على‏ هذهِ الامّةِ أشَدَّ علَیهِم مِنَ الزَّکاةِ، و ما تَهلِکُ عامَّتُهُم إلّافیها.»[3]

امام صادق{علیه السلام} فرمود: خداوند؟ج؟ چیزى سخت‏تر از زکات بر این امّت واجب نکرد و عموم آنان جز در این مورد هلاک نشوند.»

فتوا

آیت‌الله مکارم شیرازی؟حفظ؟

زکات بر نُه‌چیز واجب است: گندم، جو، خرما، انگور (کشمش)، طلا، نقره، گوسفند، گاو و شتر. اگر کسی مالک یک از این موارد باشد –با شرایطی که بعدا گفته می‌شود- باید مقدار معینی را در مصارف مشخصی صرف کند؛ ولی مستحب است از سرمایه کسب و کار و تجارت نیز همۀ سال زکات بدهد؛ همچنین زکات سایر غلات نیز مستحب است.[4]

کلام بزرگان

مقام معظم رهبری؟حفظ؟

زکات، تعبیه‌ای مالی‌ است که موجب طهارت انسان می‌شود: <خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها>[5]؛ گرفتن این واجب و این صدقه مالی از مردم، موجب طهارت روح و پاک‌سازی آنها از دنائت‌ها و لئامت‌ها، و حرص و بخل و بقیه آلودگی‌هاست.[6]

شعر

«دهد هرکسی مال خود را زکات به تاراجشان کس نیارد برات

در او ره نباید برات آوری هزار آفرین بر چنان داوری»^{^[7]}

داستان

یا یهودی بمیر یا نصرانی!

شیخ‌حسن وکیل عراقی نقل می‌کند: شبی در خواب دیدم یک‌نفر در حال احتضار است و ما به عیادت او رفته‌ایم و از علمای عراق، آقانورالدین و حاج‌محمدخان و سیداحمد تشریف دارند. دیدم دونفر طرف پای محتضر نشسته‌اند و به او می‌گویند: یا یهودی بمیر یا نصرانی! آنها اصرار می‌کنند، آقایان هم چیزی نمی‌گویند. بالأخره او گفت: نصرانی می‌میرم و از دنیا رفت. از خواب بیدار شدم. صبح به طرف منزل آن شخص رفتم تا ببینم چه‌خبر است؟ وقتی رسیدم، هیچ خبری نبود و برگشتم. در مراجعت یکی از دوستان به من گفت: فلانی (همان شخص که در خواب دیده بودم) مریض است؛ بیا برویم از او عیادت کنیم! من خبر مریضی او را تا آن ‌وقت نشنیده بودم. وقتی وارد شدم، دیدم حضار مجلس همان‌هایی هستند که دیشب در خواب دیده بودم. آن سه‌نفر آقایان نامبرده تشریف داشتند ولی آن دونفر را که دو‌طرف پای او نشسته بودند را ندیدم.

مریض همان روز از دنیا رفت. پرسیدم: تارک حج بود؟ گفت: نه. گفتم: زکات نمی‌دهد؟ گفت: بلی. معلوم شد همین‌طور بوده است؛ چون در روایت است که هرکس یک‌قیراط از زکاتش را ندهد، او را مخیر می‌کنند که یا یهودی بمیرد یا نصرانی![8]

سیره شهدا

شهیدانتظاری‌مقدم

مجتبی انتظاری‌مقدم که اهل تربت حیدریه بود، در سال 1365ه.ش به شهادت رسید. او اهمیت زیادی برای خمس و زکات قائل بود و خانواده را نیز به این کار توصیه می‌کرد. آخرین بار که به جبهه می‌رفت، هنگام رفتن از خانواده‌اش خواست که صبر داشته باشند و گفت: من این‌بار بر نمی‌گردم؛ از شما می‌خواهم که بدهی‌های مرا درحدامکان پرداخت کنید و خمس آنها را بپردازید.[9]