«خلف‌وعده و نقض عهد»، در ثقلین
الف. در قرآن
<أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْؤُلاً>[1]
«به عهد و پیمان وفا کنید، زیرا [روز قیامت] درباره پیمان بازخواست خواهد شد.»
ب. در روایات
«عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ{علیه السلام} یَقُولُ: عِدَةُ الْمُؤْمِنِ أَخَاهُ نَذْرٌ لَا کَفَّارَةَ لَهُ فَمَنْ أَخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللَّهِ بَدَأَ وَ لِمَقْتِهِ تَعَرَّضَ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُون».[2]
«هشام‌بن‌سالم گوید: از حضرت صادق{علیه السلام} شنیدم که می‌فرمود: وعدۀ مؤمن به برادر (دینى) خود نذرى است که کفاره ندارد؛ پس هرکه به آن وفا نکند به مخالفت وعدۀ با خدا برخاسته و خود را در غضب او انداخته، این است گفتار خداى تعالى که (فرماید): اى کسانى که ایمان آوردهاید چرا گویید آنچه را نکنید، چه دشمنى گرانى است نزد خدا که بگویید آنچه را نکنید.»
حکم کلی نقض عهد
آیت‌الله سیستانی:
[در پاسخ استفتایی فرمودند:] عهدشکنی و فریب‌کاری به هر‌‌کس و به هر‌صورت باشد، حرام است.[3]
اقسام و مصادیق خلف وعده و نقض عهد
قرار‌های روزمره با افراد
آیت‌الله سیستانی:
پرسش: در معاشرات روزمره بسیار پیش می‌آید که انسان با کسی وعده می‌کند که مثلاَ فلان ساعت همدیگر را ببینند یا در فلان مراسم رأس ساعت شرکت کند و امثال آن؛ ولی سهواً یا عمداً رأس ساعت حاضر نمی‌شود یا در وفای به وعده کوتاهی می‌کند. آیا این امور، مصداق «خلف وعده»ای است که حرام شرعی می‌باشد؟
پاسخ: اگر وعده دادید، باید به‌احتیاط‌واجب عمل کنید.[4]
امضای تعهد‌نامه‌ها
پرسش: در ابتدای ورود و ثبت‌نام بسیاری از مراکز علمی و موسسات و ادارات و امثال آن تعهد‌نامه‌هایی از متقاضیان می‌گیرند -مثل اینکه استفادۀ از لب‌تاپ در اینجا ممنوع است؛ یا مثلاً باید نماز به جماعت خوانده شود و ...- و افراد هم پس از مطالعه، آن را امضا می‌کنند. آیا این امضا‌کردن تهعد شرعی محسوب شده و عمل‌نکردن به آن‌ها شرعاً حرام و مصداق خلف وعدۀ شرعی حساب می‌شود؟
مقام معظم رهبری:
پاسخ: ملاک در این‌گونه امور، قانون و مقرّرات مربوطه مى‌باشد و باید طبق آن عمل شود. [5]
آیت‌الله مکارم:
پاسخ: تعهد محسوب شده، و تخلف از تعهدی که پذیرفته‌اند، جایز نیست.[6]