«رقص»، در روایات
«عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ{علیه السلام} قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{صلوات الله علیه}: أَنْهَاکُمْ عَنِ الزَّفْنِ وَ…».[1]
«سکونی از حضرت صادق{علیه السلام} نقل می‌کند که حضرت{علیه السلام} در روایتی از پیامبر{صلوات الله علیه} نقل می‌کنند که آن حضرت{صلوات الله علیه} فرمود: من شما را از رقص و ... نهی می‌کنم.»
تعریف و حکم رقص
مقام معظم رهبری:
رقص عبارت است از حرکاتی که بر اساس لعب و بازی به اندام می‌دهند؛ لذا اگر بر اساس لعب نباشد، بلکه بر اساس نظمِ دارای غایت و هدف باشد، رقص نیست؛ مثل اجرای کاتا در ورزش‌های رزمی یا حرکات ژیمناستیک یا نرمش‌های زورخانه‌ای که اگرچه زیباست، اما رقص نیست؛ بنابراین مقوّم مفهوم رقص، لعب‌بودن حرکات است.[2]
آیت‌الله مکارم:
پرسش: تعریف رقص از نظر شرعى چیست؟ و حکم آن به نظر حضرت‌عالى چه می‌باشد؟
پاسخ: تنها رقص زن براى شوهرش جایز است و بقیه اشکال دارد. رقص یک امر عرفى است و آن، حرکات موزونى است که افراد مطلع تصدیق کنند مصداق رقص است و اگر مصادیق مشکوکى پیدا کرد، حرام نیست.[3]
حرمت رقص
مقام معظم رهبری:
رقص مرد بنا بر احتیاط واجب حرام است و رقص زن برای زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق کند، مثل این که جلسه زنانه تبدیل به مجلس رقص شود، محل اشکال است و احتیاط واجب در ترک آن است؛ در غیر این صورت هم اگر به گونه ای باشد که باعث تحریک شهوت شده و یا مفسده ای بر آن مترتب شود و یا همراه با فعل حرام )مانند موسیقی و آواز حرام( باشد یا مرد نامحرمی حضور داشته باشد، حرام است؛ و در حکم فوق تفاوتی بین مجلس عروسی و غیر آن نیست و شرکت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأیید کار حرام دیگران محسوب شود و یا مستلزم کار حرامی باشد، جایز نیست و در غیر این صورت اشکال ندارد.
اقسام و مصادیق رقص
رقصیدن عروس در مجلس زنان
آیت‌الله مکارم:
پرسش: آیا براى عروس جایز است که در مجلس عروسى زنانه، که هیچ مردى جز داماد حضور ندارد، فقط براى شوهرش برقصد؛ هرچند زنان دیگر هم تماشا کنند؟
پاسخ: رقص زن فقط براى شوهرش جایز است، نه در حضور زنان دیگر.[4]
رقص دختر نابالغ
آیت‌الله مکارم:
پرسش: حکم رقص دختر پنج‌ساله در مقابل محرم و نامحرم چیست؟
پاسخ: احتیاط در ترک این کار است.[5]
رقص محلی
آیت‌الله مکارم:
پرسش: از نظر معظم‌له حکم رقص محلی -مثل «دبکه»- چیست؟
پاسخ: تنها رقص زن برای شوهرش(بدون حضور دیگران) جایز است و بقیه اشکال دارد؛ البته منظور رقص لهوی است، نه هرگونه حرکات منظم و موزون. [6]
حکم رقص برای ورزش
آیت‌الله سیستانی:
پرسش: آیا رقص برای ورزش و ایجاد شادی با خواهر یا مادر اشکال دارد؟
پاسخ: به احتیاط واجب، جایز نیست.[7]
احکام فرعی قرص
حضور در مجلس عروسی
مقام معظم رهبری:
پرسش: حضور در مجالس عروسی چه حکمی دارد؟ آیا بر حضور در مجلس عروسی که خالی از رقص نیست، عنوان «الداخلُ فی عَملِ قومٍ فَهُو مِنهم» صدق می‌کند و لذا ترک آن مجلس واجب است یا اینکه حضور در آن مجلس بدون شرکت در رقص و مراسم دیگر، اشکال ندارد؟
پاسخ: اگر مجلس به گونهای نباشد که عنوان مجلس لهو و حرام و معصیت بر آن صدق کند و حضور در آن مفسدهای نداشته باشد، حضور و نشستن در آن در صورتی که عرفاً تأیید عملی که جایز نیست، محسوب نشود، اشکال ندارد.[8]
پرسش: اگر رفتن به عروسی به خاطر احترام به عادت‌های اجتماعی باشد آیا به علت احتمال وجود رقص اشکال شرعی دارد؟
پاسخ: اصل شرکت در عروسیهایی که احتمال رقص در آن‌ها وجود دارد تا زمانی که به عنوان تأییدِ مرتکب کار حرام محسوب نشود و موجب ابتلا به حرام هم نشود، اشکال ندارد.[9]
آیت‌الله مکارم:
پرسش: آیا جایز است زن در میان زنان برقصد؟ اگر جایز نیست، حکم نشستن زنان در تالارها و چنین مجالسى چگونه است؟
پاسخ: همان‌گونه که گفته شد، تنها رقص زن براى شوهرش جایز است و بقیه اشکال دارد و نباید در مجالس معصیت شرکت کرد.[10]
تماشای رقص جمع مردان یا خردسالان
مقام معظم رهبری:
پرسش: مشاهده رقص دستهجمعی مردان و رقص دختران خردسال از تلویزیون و غیرآن چه حکمی دارد؟
پاسخ: نگاه‌کردن به آن اگر موجب تحریک شهوت شود و یا باعث تأییدِ فرد گناه‌کار و تجّری او و یا ترتّب فساد گردد، جایز نیست.[11]
آیت‌الله مکارم:
پرسش: آیا نگاه‌کردن به رقص جایز است؟
پاسخ: نگاه‌کردن به رقص، اشکال دارد.[12]
حکم شاباش
پرسش: شاباش دادن چه حکمی دارد؟
مقام معظم رهبری:
پاسخ: دریافت شاباش اگر در مقابل رقص حرام باشد، جایز نیست؛ و باید آن پول‌ها به صاحبانش برگردانده شود؛ وگر نه فی‌نفسه اشکال ندارد.[13]
آیت‌الله مکارم:
پاسخ: اگر شاباش را در برابر رقص بدهند، اشکال دارد؛ اگر کسانی شاباش گرفته باشند، در‌صورتی‌که مفسده ندارد به صاحبان اصلی برگردانند و الا به فقرا صدقه دهند و اگر خودشان نیازمند باشند، می‌توانند استفاده نمایند.[14]
[1]. الکافی، ج6، ص432
[2]. رسالۀ آموزشی،ج 2، درس 31.
[3]. استفتائات جدید،ج 3، سوال465.
[4]. احکام بانوان، سوال748.
[5]. پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی، استفتائات، احکام عقد دائم.
[6]. استفتا ازپایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی.
[7]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله سیستانی، پرسش و پاسخ.
[8]. رسالۀ اجوبةالاستفتائات، سوال1426.
[9]. همان، سوال1171.
[10]. احکام بانوان، سوال745.
[11]. رسالۀ اجوبةالاستفتائات، سوال1170.
[12]. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی، استفتائات، نگاه‌کردن.
[13]. استفتا از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
[14]. استفتا از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی.