«فتنه‌انگیزی و تفرقه‌افکنی»، در ثقلین
الف. در قرآن
1. <وَ لا تَکُونُوا کَالَّذینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیم> [1]
«و [شما اى اهل ایمان!] مانند کسانى نباشید که پس از آنکه دلایل روشن براى آنان آمد، پراکنده و گروه‌گروه شدند و [در دین] اختلاف پیدا کردند، و آنان را عذابى بزرگ است.»
2. <...وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ...>[2]
«و فتنه از قتل شدیدتر است.»
ب. در روایات
«عَنْ أَبِی‌هُرَیْرَةَ وَ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌عَبَّاسٍ قَالا: خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ{صلوات الله علیه} قَبْلَ وَفَاتِهِ وَ هِیَ آخِرُ خُطْبَةٍ خَطَبَهَا بِالْمَدِینَة ... ... وَ مَنْ عَمِلَ فِی فُرْقَةٍ بَیْنَ امْرَأَةٍ وَ زَوْجِهَا کَانَ عَلَیْهِ غَضَبُ اللَّهِ وَ لَعْنَتُهُ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ کَانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ تَعَالَى أَنْ یَرْضَخَهُ بِأَلْفِ صَخْرَةٍ مِنْ نَارٍ وَ مَنْ مَشَى فِی فَسَادِ مَا بَیْنَهُمَا وَ لَمْ یُفَرِّقْ کَانَ فِی سَخَطِ اللَّهِ وَ لَعْنَتِهِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ حَرَّمَ اللَّهُ النَّظَرَ إِلَى وَجْهِه ...».[3]
«پیامبر اکرم{صلوات الله علیه} در فرازی از آخرین خطبه شان فرمودند: ... و هر که زمینه جدایى میان دو همسر را فراهم سازد، خشم و لعنت خداوند در دنیا و آخرت شامل حالش گردد و بر خدا است که او را با هزار پاره سنگ آتشین سنگسار کند. و هر که به فتنه‌انگیزى میان دو همسر پردازد که منجر به بىمهرى بین ایشان گردد، هرچند کارشان به جدایى و طلاق کشیده نشود، آن فتنهانگیز در دنیا و آخرت از رحمت خدا دور گردد و مورد خشم و لعنت الهى قرار گیرد و او از نگاه‌کردن به سیماى خود محروم شود. ... .»
اقسام و مصادیق آن
اهانت به مقدسات اهل سنت و ایجاد تفرقه
مقام معظم رهبری:
پرسش: اهانت به مقدسات دیگر مذاهب چه حکمی دارد؟
پاسخ: اینجانب همچون بسیاری از علمای اسلام و دلسوزان امّت اسلامی بار دیگر اعلام می‌کنم که هر گفته و عملی که موجب برافروختن آتش اختلاف میان مسلمانان شود و نیز اهانت به مقدّسات هر یک از گروه‌های مسلمان یا تکفیر یکی از مذاهب اسلامی، خدمت به اردوگاه کفر و شرک و خیانت به اسلام و حرام شرعی است.[4]
آیت‌الله مکارم:
پرسش 1: اهانت به یکی از خلفا و همچنین عایشه و حفصه، آشکارا یا مخفیانه چه حکمی دارد؟ آیا بیان مطاعن ایشان در مجالس عمومی جایز است؟ تشکیل مجالس عیدالزهرا، آشکارا یا مخفیانه چه حکمی دارد؟
پاسخ: لازم است از کارهایی که باعث تفرقه صفوف و ایجاد شکاف بین مسلمانان می‌شود، خودداری شود و همۀ مسلمین در برابر دشمنان اسلام متحد شوند؛ و ما روز نهم‌ربیع را به مناسبت شروع ولایت و امامت حضرت مهدی؟عج؟ جشن می‌گیریم و این روزی است که به نام «فرحة‌الزهرا» معروف است. جشن‌گرفتن این روز، یک امر عرفی است و وجه شرعی ندارد. بعضی افراد کارهای دیگری به این مناسبت اضافه کرده‌اند، که ما در این مورد صحبتی نمی‌کنیم.[5]
نباید کارى کرد که شکاف در صفوف مسلمین بیفتد.[6]
تبعیض و تفرقه بین ورثه
مقام معظم رهبری:
پرسش: آیا جایز است شخصی همۀ اموال خود را به یکی از فرزندانش هبه کند و بقیه را از آن محروم نماید؟
پاسخ: اگر این کار موجب برانگیخته‌شدن فتنه و اختلاف در بین فرزندان شود، جایز نیست.[7]
احکام فرعی فتنه‌انگیزی و تفرقه‌افکنی
شرکت در مجالس موجب تفرقه
مقام معظم رهبری:
اگر شخصی خلاف وحدت شیعه و تسنن صحبت کند، نسبت به حضور در آن مجلس چه تکلیفی داریم؟
پاسخ: هرگونه گفتار یا کردار و رفتاری که در زمان حاضر سوژه و بهانه به دست دشمن بدهد، و یا موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین گردد، شرعاً حرام اکید است و شرکت در آن مجلس، اگر تأیید و ترویج آن باشد، جایز نیست.[8]
وجوب سانسور اخبار و مسائل تفرقه‌انگیز
آیت‌الله مکارم:
پرسش: آیا در اسلام سانسور جایز است؟ اگر هست، چه حدودى دارد؟ چگونه مى‌توان آن را در جامعه اسلامى پیاده کرد؟
پاسخ: هرگونه خبرى که انتشار آن به حال جامعه مضرّ است، یا سبب بیدارى دشمنان یا بهره‌بردارى سو آنان مى‌شود، یا موجب تفرقه بین صفوف مسلمین مى‌گردد، یا ایجاد یأس و وحشت و بد‌بینى مى‌کند، یا تبعات دیگرى مانند آنچه گذشت دارد، چنین اخبارى نباید انتشار یابد، به همین دلیل در زمان جنگ، بسیارى از اخبار موقّتا مکتوم مى‌ماند و پس از برطرف‌شدن خطر، فاش مى‌گردد. شبیه این معنا در موارد دیگر نیز کاملاً ممکن است.[9]
گوش دادن به رادیوهای اختلاف‌افکن
آیت‌الله مکارم:
پرسش: گوش‌دادن به رادیوهای بیگانه چه حکمی دارد؟
پاسخ: گوش‌دادن به رادیوهایی که واقعا اخبار دروغ منتشر می‌کنند و بین مردم ایجاد اختلاف می‌کنند، جایز نیست.[10]
توبه از تفرقه‌اگیزی و اختلاف‌افکنی
آیت‌الله مکارم:
پرسش: توبه کسی که تفرقه‌انگیزی و اختلاف‌افکنی در میان اهل‌حق کرده است، چگونه است؟
پاسخ: توبه از این‌گونه رفتار‌ها همان عدم تکرار آن و فاصله‌گرفتن از خصلت تفرقه‌افکنی و فتنه‌انگیزی است، و درصورتی‌که کسی با اختلاف‌افکنی موجب کدورت و یا تضییع حقی از دیگران شده باشد، لازم است در جبران آن تلاش نماید و در صورت امکان از صاحبان حق حلالیت بطلبد. و اگر این کار ممکن نیست، برای ایشان کار خیر کند تا از او راضی شوند.[11]
[1]. آل‌عمران، 105.
[2] . البقرة، 191.
[3]. ثواب‌الأعمال و عقاب‌الأعمال، ص288.
[4]. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، فقه و احکام شرعی.
[5]. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی، استفتائات، مناسبت‌ها.
[6]. همان.
[7]. رسالۀ أجوبة‌الإستفتائات، سوال1728.
[8]. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، استفتائات جدید.
[9]. استفتائات جدید،ج 3، سوال1626.
[10]. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی، استفتائات، قوانین دولتی.
[11]. استفتا از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی.